Auteur: communicatie@tki-bouwentechniek.nl

Aanwezig waren de 4 hubs Bouwlab R&Do, SPARK, Pioneering en Alfa college& Hanzehogeschool, en penvoerder TKI Bouw en Techniek, inhoudelijk programmamanager TNO, subsidieverstrekker ministerie van BZK en vertegenwoordigers van OC&W, I&W en EZK. De dag stond in het teken van kennisuitwisseling en afstemming tussen de beleidsagenda’s van de ministeries en het programma Regionaal Bouwen aan Human Capital. Met als gezamenlijk doel het realiseren van een emissievrije, circulaire en klimaatbestendige leefomgeving. Vanuit het programma Regionaal Bouwen aan Human Capital dragen de hubs bij aan een toekomstbestendige leefomgeving door het ontwikkelen van een schaalbare regionale human capital aanpak die de skills ontwikkeling van (toekomstige) vakmensen en de adoptie van innovaties in de praktijk versnelt. Het startpunt voor de regionale aanpak is het concept Sharebouw&Techniek, dat de werelden van werken, leren en innoveren systematisch aan elkaar verbindt.

Kennisuitwisseling

De inspiratiesessie startte in de Grolsch Veste, met de openingswoorden van Hans Hilbrands, directeur van stichting Pioneering, gevolgd door William van Niekerk, directeur van TKI Bouw en Techniek. Beiden benadrukken het belang van samenwerking om tot een toekomstbestendige leefomgeving te komen en het ontwikkelen van schaalbare human capital aanpakken. Deze aftrap werd gevolgd door een presentatie over het programma Versnelling Verduurzaming Gebouwde Omgeving door Jeroen Bart en Emma Hartholt van het Ministerie van BZK en een presentatie over het actieplan Groene en Digitale Banen door Andre Rodenburg van het Ministerie van I&W. De ambities vanuit de ministeries zijn groot als het gaat om verduurzaming, evenals het belang van human capital bij het realiseren van een versnelling hierin. De ambitie van het Ministerie van BZK is om het marktaandeel industrieel en duurzaam bouwen op te schalen van 3-5% nu tot 50% in 2030. “Als we het doen zoals we het deden gaan we het tempo niet halen”, aldus Emma Hartholt. Het ministerie van BZK benadrukt het belang van Human Capital bij innovatie: ‘Alle doelen red je niet als je niet voldoende mensen vindt of ervoor zorgt dat mensen die er werken in de sector blijven en op nieuwe manieren leren werken. Lerende ecosystemen zoals in dit programma zijn belangrijk voor die transitie’. Tot slot vertelt Radboud Dam van het ministerie van OCW hoe het groeifondsprogramma LLO Katalysator skillsontwikkeling in ecosystemen kan versterken.

Goedele Geuskens van TNO presenteert de hoofdlijnen van het programma Regionaal Bouwen aan Human Capital. Ze geeft aan dat de vier regionale hubs begin dit jaar zijn gestart met de vertaling van het concept Sharebouw&Techniek naar hun eigen regio. Op dit moment ontwikkelen en testen de hubs verschillende werkwijzen, bijvoorbeeld op het gebied van learning communities, vernieuwing in leren en ontwikkelen en innovatie adoptie. Dit gebeurt altijd aan de hand van concrete casussen op het gebied van circulair en biobased bouwen, digitalisering en industrialisatie, en in nauwe samenwerking tussen bedrijven, hubs en onderwijs. De volgende stap is het evalueren van wat werkt en het overdraagbaar maken van de aanpak naar andere regio’s. Belangrijke eerste opbrengsten van het programma tot nu toe zijn dat er een gedeelde visie en taal ontstaat tussen de regionale hubs, de regio-overstijgende samenwerking bijdraagt aan versnelling, en de partijen eerste stappen zetten naar een duurzame infrastructuur gericht op innovatie in human capital.

Na de introductie van het programma volgen pitches van de vier hubs. De hubs laten met één concreet voorbeeld zien hoe zij de regionale human capital aanpak vormgeven, en skills ontwikkeling en innovatie adoptie versterken. Namens stichting Pioneering licht Bas van Dongen aan de hand de casus thermetisch compartimenteren één van de methoden uit hun ontwikkelde toolbox toe: micro learning commmunities. In micro learning communities gaan vakmensen, docenten en studenten aan de slag met hele concrete innovatiethema’s, om met gezamenlijke denkkracht barrières weg te nemen en er voor te zorgen dat innovaties sneller in de praktijk landen: “Door de uitdaging steeds in kleine stukjes op te knippen kan men in 8 weken komen tot gedragen oplossingen”. Johan Treur licht toe hoe SPARK in zijn regio een challenge platform heeft ingericht voor door het bedrijfsleven ingebrachte vraagstukken, die zij samen met studenten, docenten en kennispartners oplossen. Johan: “Je kunt niet voorspellen welke skills in de toekomst nodig zijn, daarom is een infrastructuur nodig om samen te leren”. Wilfried Hoffman van Bouwlab R&Do neemt ons mee in een aanpak gericht op het versterken van de samenwerking in de keten. Hij presenteert hoe aannemers, bouwbedrijven en leveranciers met de Digitale Bouwstraat, waarin informatie vroegtijdig wordt geïntegreerd, werken aan betere samenwerking. “Door deze samenwerking kunnen een hoop reruns in de werkprocessen worden opgevangen en kosten worden bespaard”. Jos Dokter en Annemarieke Aarts van hub Noord(Alfa College en Hanze Hogeschool) lichten toe hoe zij showcases inzetten als middel voor onderwijsinnovatie. Studenten, docenten en bedrijven werken samen aan showcases over biobased en circulair materiaal, bijvoorbeeld door materialen uit een donorgebouw te hergebruiken. Leren door te doen en door met de hele keten samen te werken: “Het vraagt bij al die ketenpartners passende kennis en vaardigheden. Je komt zo ver als de kennis en vaardigheden van de volgende in de keten reikt”.

Tenslotte geeft Stephan Corporaal, lector bij Saxion, met zijn presentatie over zijn onderzoek onder 6.000 technische vakmensen uit Oost Nederland de aanwezigen inzicht in hoe vakmensen behouden kunnen blijven in de sector. Baanzekerheid (vast contract), duidelijkheid, support van een mentor, ontwikkeling (niet scholing) in de baan, en steun van leidinggevenden zijn belangrijke factoren voor vakmensen. Stephan is blij te horen hoe de hubs een beroep doen op de beslissingsruimte en het oplossend vermogen van vakmensen, omdat zijn onderzoek laat zien dat de kansen hier tot nu toe veelal onbenut blijven. Het ontstaan van een leerculteer in de bouw- en technieksector is voor hem een cruciale factor voor het versnellen van de transitie naar een emissievrije, circulaire en kilmaatbestendige leefomgeving.

Bezoek De Groot Vroomshoop

In de middag begeeft het gezelschap zich naar de fabriek van De Groot-Vroomshoop in Enschede. In de fabriek wordt houtmodulebouw gerealiseerd. De modulaire gebouwen zijn voor 70% bio-based, herbruikbaar, reduceren logistieke bewegingen naar de bouwplaats, en dragen zo bij aan de toekomstbestendige leefomgeving.

Bart Slettenaar en Wilco Breukelman openen de rondleiding met een presentatie en tonen enkele voorbeelden van modulaire gebouwen die door de Groot Vroomshoop zijn opgeleverd. Aan de hand van de voorbeelden illustreren zij hoe de bouw met prefab modulaire gebouwdelen steeds meer mogelijkheden kent. Zo werd in 2017 nog met een enkele woonlaag gebouwd, maar kan inmiddels al met 9 bouwlagen gewerkt worden en kunnen stalen gebouwen met houten constructies opgetopt worden.

De link met het programma Regionaal Bouwen aan Human Capital licht Wilco ook toe. Zo heeft kennispartner Saxion een opstelling op het ontstaan van schimmel getest – waardoor zij een bijdrage leverden aan de optimalisatie van deze innovatieve wijze van bouwen. Ook zijn onderwijspartners uit de regio betrokken, bijvoorbeeld door de plaatsing van studenten die in stages met de nieuwe methoden leren werken. Verder leidt het bedrijf continu nieuwe mensen op die het werk on the job leren en door kunnen stromen naar collega bedrijven in de regio.

Dialoog

Na de rondleiding gaat de groep terug naar de Grolsch Veste en volgt nog een dialoog ronde waarin in vier groepen wordt gesproken over de gewenste stip aan de horizon en concrete acties om hier in samenwerking te komen. Uit deze gesprekken, volgens de methodiek van de ‘micro-learning community’ komen verschillende concrete acties naar voren waarmee het programma Regionaal Bouwen aan Human Capital en de ministeries elkaar kunnen versterken. De opvolging hiervan vormt onderdeel van geanimeerd gesprek tijdens de afsluitende borrel.

Op woensdag 7 juni kwamen de partners van het TKI Bouw en Techniek programma ‘Regionaal Bouwen aan Human Capital’ bij elkaar voor de derde inspiratiesessie.

Host van de dag was dit keer innovatiehub SPARK, de trekker van regio Zuid. Het kon met recht een inspiratiesessie genoemd worden. Het energiegehalte was hoog, want de groep werd in een sneltreinvaart langs alle inhoudelijke thema’s van deze hub geleid. Johan Treur heette iedereen welkom en presenteerde kort hoe SPARK een infrastructuur heeft gecreëerd waarin zij in samenwerking met de onderwijspartners en de bedrijven werken aan de skillsontwikkeling die benodigd is om de verduurzaming van de gebouwde omgeving te versnellen.

Eén van de versnellingsmogelijkheden betreft digitalisering. Stéphane Lecomte van Dassault Systèmes (een van de partners in de Learning Community), trapte daarom af met een overview van wat er allemaal reeds mogelijk is op het gebied van digitalisering met hun 3D experience platform. Zij zijn actief in diverse sectoren van logistiek tot health care en van luchtvaart tot aan de maakindustrie. Sectoren die al vele malen meer zijn gedigitaliseerd en waar we als ontwerp-, bouw- en technieksector dus veel van kunnen leren. Bovendien beweegt de sector steeds meer richting de industrie door steeds meer industrieel te gaan bouwen. Dit maakt opschaling van bouwen met bijvoorbeeld biobased materialen of circulariteit kansrijk.

Daarna namen de onderwijsinstellingen (JADS, AVANS en KW1C) het stokje over door te presenteren wat zij in het programma aan het doen zijn. Zo vertelde Bertus Rosier dat er inmiddels enkele challenges zijn beschreven en voorgelegd als casuïstiek in verschillende minors van AVANS. Bart Verstappen beschreef enthousiast de stappen die KW1C zet met Het Talenten Atelier. Werner Liebregts en Ellen Geerts van JADS presenteerden tot slot hoe zij de data- en digitaliseringsvraagstukken vertalen naar korte sprints in het MKB Datalab en het onderzoek dat zij zijn gestart naar de drempels die partijen ervaren bij het datagedreven werken en verdere digitalisering van de bouwketen.

Daarna dook de groep aan de hand van de Nature Building Kit in de wereld van Biobased materialen. Hier is al veel mogelijk en er komt nog veel meer aan. Ook daar moeten we opschalen. De vraag is welke skills medewerkers in de bouwketen daarvoor moeten aanleren. SPARK zou SPARK niet zijn, als er niet ook even gewerkt moest worden. Onder leiding van Jasper Sluis werd door iedereen een demontabel en remontabel miniatuurhuis in elkaar gezet dat werd aangekleed met een aantal biobased materialen. Dit huisje mocht uiteraard mee naar huis, dus dezelfde avond hebben nog een aantal kinderen het e.e.a. geleerd over circulair en biobased bouwen.

Het bezoek was pas compleet na de inspirerende rondleiding door Cassandra Vugts (directeur SPARK). Het was een geslaagde dag, met als belangrijkste uitkomst dat de samenwerking tussen de hubs en tussen de partners meer en meer op gang komt.

Klik hier voor meer informatie over het programma Regionaal Bouwen aan Human Capital.

Jaap Dijkgraaf, algemeen directeur bij adviesbureau DWA, is voorzitter van de programma-adviesraad van het meerjarige, missiegedreven innovatieprogramma Klimaatadaptief, natuurinclusief en omgevingsbewust bouwen. Het programma is gericht op innovatietrajecten die er toe bijdragen dat de gebouwde omgeving in 2050 klimaatbestendig en natuurinclusief is ingericht en bouwactiviteiten voor 2030 met minimale belasting voor de omgeving tot stand komen. De programma-adviesraad geeft, zoals de naam al zegt, advies over de inhoud van het programma. Het afgelopen jaar is in nauwe samenwerking met Anita Baas, strategisch adviseur TKI Bouw en Techniek, de raad samengesteld en is de eerste versie van het programma vormgegeven.

Het doel van dit Meerjarige Missiegedreven Innovatieprogramma (MMIP) is ervoor te zorgen dat de gebouwde omgeving in 2050 zodanig ingericht is dat het de effecten van de klimaatverandering kan opvangen (klimaatbestendig, aanzienlijk meer ruimte biedt voor flora en fauna (natuurinclusief) en dat bouwactiviteiten met minimale belasting voor mens en omgeving tot stand komen. Hierbij wordt nauwe aansluiting gezocht bij de Kennis en Innovatieagenda’s Energie en CO₂, Klimaat en Water, Circulaire Economie en Inclusieve en Innovatieve samenleving.

Klimaatadaptatie is nodig om de gebouwde omgeving en inwoners van Nederland te beschermen tegen weerextremen als wateroverlast, overstroming, hittestress, droogte en stormen. Daarnaast zijn ook oplossingen nodig voor langetermijneffecten van klimaatverandering, zoals bodemdaling en funderingsproblematiek. Natuurinclusief bouwen is nodig voor de bescherming en versterking van de biodiversiteit en kan bijdragen aan het verbeteren van de waterhuishouding en de vermindering van hittestress. (Lokale) klimaatadaptatiemaatregelen en natuurinclusieve maatregelen dienen zoveel mogelijk te worden gecombineerd met andere transitieopgaven en vereisen mogelijk forse bouwactiviteiten in de gebouwde omgeving, zowel ondergronds als bovengronds. Het is nodig om te ontwerpen en transformeren met het klimaat 2100 in het achterhoofd en waar mogelijk kansen te benutten voor herstel van het water- en bodemsysteem in gebiedstransformaties.

De eerste versie van het document focust zich met name op de uitdagingen:

• Verduurzaming van 7 miljoen gebouwen voor 2050
• Nieuwbouw en transformatie van minstens 1 miljoen gebouwen voor 2030
• Significant reduceren van emissies tijdens het bouwproces voor 2030
• Klimaatbestendig maken van de gebouwde omgeving voor 2050

Ik ben blij dat we op deze wijze meewerken aan de kennis- en innovatieprogramma’s gericht op klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen. Vooraanstaande specialisten met een diversiteit aan kennis en ervaring hebben zich enthousiast aangesloten bij onze adviesraad. Daarnaast is een schrijversteam actief die de reflectie van de adviesraad keer op keer keurig verwerkt en uiteraard een eigen professionele inbreng heeft op deze thema’s. De volgende stap die we nu gaan zetten is versie 1.0 meer concretiseren. De contouren zijn verkend, de onderwerpen zijn goed benoemd en de breedte van genoemde thema’s zijn van een kader voorzien. De concretisering is nodig om dichter aan te sluiten bij marktpartijen. Omdat dit programma nog diverse niet ontgonnen gebieden/kennisvelden kent, proberen we door meer te concretiseren dichter aan te sluiten bij de problematiek waar de marktpartijen mee te maken  hebben.

Meer weten over dit programma? Neem contact op met Maurits Dekker, programmamanager Klimaatadapatie via maurits@tkibt.nl.

Vincent Gruis, Hoogleraar Housing Management op de TU Delft, is voorzitter van de Programma-adviesraad van Circulaire bouw en infrastructuur. Dit Meerjarige Missiegedreven Innovatieprogramma (MMIP) geeft de komende jaren richting aan nieuwe regelingen om kennisontwikkeling en innovatie in de bouwkolom tot stand te brengen. Het uiteindelijke doel is bij te dragen aan de broodnodige transitie naar een circulaire bouweconomie.

De Programma-adviesraad geeft, zoals de naam al zegt, advies over de inhoud van het programma. Het afgelopen jaar heeft de raad zich gericht op het vormgeven van de eerste versie. Met deze versie kan nu een start worden gemaakt met het opzetten van specifieke regelingen en subsidies. De raad zal de komende jaren adviseren over periodieke actualisatie van het programma. Vincent heeft samen met de secretaris, Huub Keizers, de taak om te zorgen dat de adviezen van de raad ook in de tekst van het programma tot uitdrukking komen.

Vincent: “Ik ben er bijzonder trots op dat er met het programma een integrale visie is neergelegd op de kennis- en innovatieagenda voor circulariteit in de bouw. Ook vanuit mijn andere rol als voorzitter van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie draag ik dit een warm hart toe. We weten inmiddels wel ongeveer wat we willen bereiken met een circulaire bouweconomie, maar om dit ook daadwerkelijk te kúnnen bereiken, hebben we nog veel nieuwe kennis, competenties, concepten, technieken, processen, materialen en samenwerkingsvormen nodig. Ik hoop dan ook dat dit programma er aan bij gaat dragen dat (nog) meer partijen er daadwerkelijk mee aan de slag gaan én dat de circulaire economie ook de innovatiegelden toegewezen krijgt die het verdient.”

Vincents oproep aan partijen is om nu al actief kennis- en innovatieketens te vormen om met de thema’s uit het programma aan de slag te gaan. “Bereid je als bedrijven, kennisinstellingen, publieke organisaties voor op de innovatieregelingen die er in toenemende mate zullen komen, zodat je straks gelijk kunt inschrijven en jezelf en de bouweconomie duurzamer kan maken.”

Meer weten over het programma Circulaire bouw en infrastructuur? Neem contact op met programmamanager Liselore Havermans via liselore@tkibt.nl.

Op woensdag 6 april kwamen de partners van het TKI Bouw en Techniek programma ‘Regionaal Bouwen aan Human Capital’ bij elkaar voor de tweede inspiratiesessie.

Host van de dag was innovatiehub Bouwlab R&Do, de trekker van Haarlem en omstreken. De aftrap werd verzorgd door Wilfried Hoffman die de aanwezigen in groepjes een spel liet spelen dat alleen gewonnen kon worden door samenwerking. Dit stemt overeen met de doelstelling van het programma: door het verbinden van werken, leren en innoveren de ontwikkeling van skills en innovatieadoptie stimuleren.

Ook lichtte Wilfried toe hoe Bouwlab R&Do in opeenvolgende denkstappen de dialoog aangaat met partners in de regio over wat er nodig is voor de aanwending van fundamentele innovaties. Wat vergt dit van de skills van werkenden en de samenwerking in de keten? Immers: ‘A fool with a tool is still a fool’. De keuze voor meest veelbelovende innovaties maakt Bouwlab R&Do samen met regionale stakeholders door middel van hun kaartspel wat de aanwezigen ook uitgeprobeerd hebben.

Hierop volgde een rondleiding. De aanwezigen konden o.a. een modulair, biobased en digitaal geproduceerd opvanggebouw bezichtigen, in levende lijve aanschouwen hoe een 3D-printer bouwonderdelen als bijvoorbeeld taludtrappen en een ondergrondse infrastructuur printte en het circulair gebouwde living lab van Bouwlab R&Do bekijken. In dit living lab wordt samen met partners geëxperimenteerd met nieuwe duurzame en innovatieve oplossingen voor de bouw.

Al met al een geslaagde dag, met als belangrijkste uitkomst dat er weer nieuwe invalshoeken voor samenwerking zijn ontstaan tussen de partners.

Ga hier naar meer informatie over het programma Regionaal Bouwen aan Human Capital.

Parallel aan het staatsbezoek van Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Hare Majesteit Koningin Máxima aan België van 20 tot en met 22 juni 2023 vindt de missie klimaattechnologie plaats rond groene waterstof, bouw, mobiliteit en landbouw. Het doel van deze missie is om de samenwerking en kennisuitwisseling tussen België en Nederland te verstevigen met het oog op een duurzame toekomst.

De missie staat onder leiding van minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, Liesje Schreinemacher. Ingrid Thijssen, voorzitter van werkgeversorganisatie VNO-NCW, is zakelijk missieleider. TKI Bouw en Techniek is partner van het maatwerkprogramma klimaatneutrale bouw met directeur William van Niekerk als trackleader.

De Belgische overheid heeft hoge doelen voor verduurzaming van de gebouwde omgeving en investeert fors in renovatie en nieuwbouw van klimaatneutrale gebouwen. Belgische kennisinstellingen en publieke organisaties, zoals Vito, Vlaanderen Circulair en Embuild, zijn met hun expertise en netwerk misschien belangrijke partners voor de Nederlandse bouwbedrijven. Tijdens de handelsmissie wordt kennis uitgewisseld over de transitie naar fossielvrije bouwmaterialen en bouwplaatsen, de rol van digitalisering bij verduurzaming van de bouw en over de grensoverschrijdende voorwaarden om sneller een klimaatneutrale sector te hebben.

Ben jij actief in klimaatneutrale bouw en heb je interesse in de groeiende markt voor klimaattechnologie in België? Neem dan van 20 tot en met 22 juni 2023 samen met TKI Bouw en Techniek deel aan de economische missie klimaattechnologie naar België. De voertaal tijdens het evenement is Nederlands.

Lees hier meer over deelnamemogelijkheden.

Lees hier meer over het maatwerkprogramma klimaatneutrale bouw waar TKI Bouw en Techniek bij betrokken is.

Het Nationaal Groeifonds kent 100 miljoen toe aan het programma Toekomstbestendige Leefomgeving. Van dit bedrag is 40 miljoen voorwaardelijk, afhankelijk van de resultaten van het programma. De inzet is de (door)ontwikkeling van belangrijke industriële nieuwbouw- en renovatieoplossingen, zoals de toepassing van nieuwe biobased en circulaire bouwmaterialen. Andere speerpunten van het programma zijn het slimmer onderhouden, renoveren en toekomstbestendig maken van bruggen en andere civiele infrastructuur. Dit met nieuwe datatechnologie zoals sensoring en digital twins.

William van Niekerk, directeur TKI Bouw en Techniek, is trots op de toekenning van € 100,- miljoen aan ons programma. “Met meer dan 130 partners en in nauwe samenwerking met de ministeries van BZK en IenW kunnen we aan de slag om maatschappelijke uitdagingen in de fysieke leefomgeving aan te pakken. De investering is een grote impuls tot versnelling, opschaling en een gewenste cultuuromslag. Het gaat leiden tot duurzaam verdienvermogen en modernisering van de ontwerp-, bouw- en technieksector.” Het programma zet zich in voor emissievrije, circulaire en klimaatbestendige gebouwen en infrastructuur wat volledig past bij de missie van TKI Bouw en Techniek.

Inhoud programma
Het consortium heeft drie samenhangende programma’s opgezet over gebouwen, infrastructuur en ecosysteemontwikkeling. Het deelprogramma gebouwen ontwikkelt nieuwe biobased en circulaire bouwmaterialen en ondersteunt de standaardisatie tot industriële (ver)bouwproducten. Dit moet de woningbouwproductie versnellen en ervoor zorgen dat huizen sneller van het aardgas af kunnen. Het deelprogramma infra richt zich onder andere op datagedreven beheer en onderhoud, waarbij innovaties in living labs in de praktijk worden getest. Met de digitale innovaties in de infrastructuur kan onverwachte uitval van bruggen worden voorkomen, zoals gebeurde bij de Mandelabrug in Zoetermeer. Het slimmere beheer en onderhoud moet ook leiden tot minder files.

Uitvoering door consortium
Via publieke opdrachtgevers beoogt het programma met de oplossingen voor gebouwen en infra versnelde marktimpact te realiseren. Dit betekent dat Rijksopdrachtgevers, gemeenten, provincies en woningbouwcorporaties binnen een paar jaar innovaties testen en die gereed maken om op grotere schaal in hun aanbestedingen toe te passen. Binnen de aanvraag zijn alle lagen van de bouwketen verenigd, van ontwerper tot uitvoerder. Vanuit het Rijk werken de ministeries van BZK en IenW mee, die samen verantwoordelijk zijn voor het beleid voor de ontwerp-, bouw- en technieksector. Ook het ministerie van LNV is betrokken. De dagelijkse uitvoering staat onder regie van TKI Bouw en Techniek die dit samenwerkingsverband van in totaal 130 partners uit de ontwerp-, bouw- en technieksector tot stand heeft gebracht.

Het Nationaal Groeifonds (NGF) is een initiatief van de ministeries van Economische Zaken en Klimaat en Financiën. Het fonds is bedoeld om publieke investeringen te doen die bijdragen aan het duurzaam verdienvermogen van Nederland.

Lees hier de samenvatting van het ingediende voorstel.

Lees hier meer over het programma Toekomstbestendige Leefomgeving.

Op 8 februari organiseerde het ministerie van BZK samen met het programma Verbouwstromen, Aedes en Techniek Nederland een rondetafelgesprek. Hugo de Jonge, minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, ging met bestuurders van woningcorporaties en installatiebedrijven in gesprek over de vraag: ‘Warmtepompen en woningcorporaties: missen we kansen om te versnellen met de uitrol?’ Op deze vraag werd door de aanwezigen bevestigend geantwoord. Er zijn nog veel kansen om de uitrol van (hybride) warmtepompen te versnellen, zeker als we tijdens de uitvoering blijven doorontwikkelen en als we bereid zijn onderling anders samen te werken gericht op de enorme opgave in de bestaande bouw.

Lees hier het verslag van de bijeenkomst en ga naar www.verbouwstromen.nu voor meer informatie over het programma.