Auteur: communicatie@tki-bouwentechniek.nl

De werkconferentie circulaire bouweconomie van 25 januari ’23 was een mooie eerste samenwerking met het Transitieteam Circulaire Bouweconomie, Platform CB’23, Cirkelstad en de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen om circulair bouwen te verankeren in de sector. Met ruim 120 experts op het gebied van circulair bouwen hebben we de status quo van het ‘basiskamp’ besproken en de benodigde acties om ‘samen te klimmen’.

MT-lid Huub Keizers: “Het enthousiasme waar men mee aan de slag is gegaan, was onwijs gaaf om te zien. Het is een uitdaging om de mensen die minder enthousiast zijn straks óók mee te nemen.” Wat Huub in de werkgroepen veel is tegengekomen, is vooral de complexiteit van het thema. “Aan de ene kant hebben we mooie rekenmethodieken. Laten we ervoor zorgen dat we het enerzijds begrijpelijk houden en anderzijds de complexiteit wel voldoende blijven meenemen.” Van belang vindt Huub ook het betrekken van het onderwijs bij de transitie en als het aan hem ligt richten we de blik ook op buiten onze landsgrenzen.

Lees hier het volledige verslag van de bijeenkomst.

De resultaten die deze eerste werkconferentie heeft opgeleverd, krijgen een plek in een werkagenda. In maart ’23 zitten we met de samenwerkende partners om tafel om de opbrengst van de werksessies nader te bekijken. Op basis hiervan stemmen wij af wie wat concreet oppakt. Wij gebruiken deze agenda om gezamenlijk regie te kunnen voeren op het verankerd krijgen van circulair bouwen in de sector. De bedoeling is om een jaarlijkse herijking te doen.

Samenwerkingsmodel

Om de samenwerking tussen de organisaties structuur te geven, hebben de platforms een samenwerkingsmodel opgesteld. Per organisatie is gekeken wie op welk specifiek onderwerp de trekker is. Zo kunnen partijen die met circulair bouwen aan de slag zijn of willen, zien voor welk onderwerp ze in eerste instantie bij welke organisatie moeten zijn.

In het model is het Transitieteam Circulaire bouweconomie trekker voor nationaal beleid, de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen voor opschaling, Platform CB’23 voor harmonisatie, TKI Bouw en Techniek voor innovatie- en kennisontwikkeling en Cirkelstad is de trekker voor leren en kennisdeling. Het onderwerp marktontwikkeling kan nog een trekker gebruiken. Heb je interesse om je bij deze samenwerking aan te sluiten? Mail naar Huub Keizers: huub.keizers@tki-bouwentechniek.nl.

Brede regionale verkenning voor opschaling  Sharebouw & techniek

Op 16 januari 2023 vond de kick-off plaats van het TKI Bouw en Techniek programma ‘Regionaal bouwen aan human capital’. Door middel van een regionale human capital aanpak wil het programma de realisatie van een emissievrije, circulaire en klimaatbestendige leefomgeving versnellen. Deze aanpak is nodig omdat het tekort aan huidige en toekomstige vakmensen met de juiste skills succesvolle innovaties in de ontwerp-, bouw- en technieksector belemmert. Het door TNO ontwikkelde Sharebouw & techniek-concept dat de werelden van werken, leren en innoveren in regionale ecosystemen aan elkaar verbindt, vormt het uitgangspunt van het programma. Door deze werkwijze naar meerdere regio’s op te schalen, levert het programma een bijdrage aan skills ontwikkeling van vakmensen, nu en in de toekomst, en aan innovatieadoptie bij MKB-bedrijven en opdrachtgevers.

Skills ontwikkelen om innovaties te versnellen
Nederland staat zowel voor een grote nieuwbouwopgave als voor de enorme uitdaging om de bestaande bouw energiezuinig, klimaatadaptief en toekomstbestendig te maken. Tegelijkertijd is er een groot tekort aan arbeidskrachten in de ontwerp-, bouw- en technieksector. Ondanks alle inspanningen brengen de huidige werkwijzen in de sector nog niet de versnelling die nodig is. Een belangrijke oorzaak is dat innovaties op het terrein van schoon en emissieloos bouwen, digitalisering, industrialisatie, circulair en biobased bouwen en ketenintegratie om verschillende redenen nog onvoldoende landen in de praktijk. Door de versnippering en beperkte samenwerking tussen bedrijven onderling, tussen bedrijven en onderwijsinstellingen en tussen bedrijven en kennispartners wordt kennis beperkt gedeeld. Van elkaar leren is cruciaal om te kunnen innoveren en innovaties te laten landen in de praktijk. Dit doorbreken vraagt om krachtige regionale ecosystemen die werken, leren en innoveren met elkaar verbinden in de ontwerp-, bouw- en technieksector.

Lopend human capital concept in meer regio’s doorontwikkelen
Het concept Sharebouw & techniek (SB&T) wordt momenteel door de Bouwacademie in de regio Amsterdam ingezet. Het programma zal dit concept in verschillende regio’s en gezamenlijk met MKB-bedrijven, opdrachtgevers, onderwijsinstellingen en kennispartners doorontwikkelen in de praktijk. De lessen van de Bouwacademie worden hierin gedeeld. Bij de start van het programma staan vier regionale samenwerkingsverbanden centraal, getrokken door de innovatiehubs Bouwlab R&Do in Haarlem, SPARK Makers Zone in Den Bosch, Pioneering in Enschede en de innovatiehubs van de Hanzehogeschool en het Alfacollege in Groningen. In de loop van 2023 zullen twee regio’s toegevoegd worden.

In nauwe samenwerking met bedrijven, woningcorporaties, gemeenten en andere relevante partijen wordt het concept van SB&T naar de regionale behoeften vertaald. Vervolgens voeren de regio’s experimenten uit, gericht op:

1. Het (verder) opbouwen van een learning community waar MKB-bedrijven, opdrachtgevers, onderwijspartners, kennispartners, de overheid en andere stakeholders kennis delen en samen opbouwen;
2. Het vergroten van het inzicht in de impact van technische en sociale innovaties op werk en skills (gaps);
3. Het ontwikkelen van aanpakken die (informeel) lerend en innovatief gedrag van medewerkers versterken;
4. Het ontwikkelen van innovaties in het onderwijs en de zij-instroom;
5. Het ontwikkelen van aanpakken gericht op adoptie van technische en sociale innovaties door MKB-bedrijven.

Bij het uitvoeren van de activiteiten werken de regio’s nauw samen. Hierdoor kan sneller worden geleerd en kan wat werkt direct worden opgeschaald naar en doorontwikkeld worden in een andere regio. Bij de afronding van het programma stelt iedere regio een human capital vervolgplan op.

Doorsnijdend thema van TKI Bouw en Techniek
Het programma is onderdeel van het doorsnijdende thema Human Capital van TKI Bouw en Techniek, het topconsortium voor kennis- en innovatieontwikkeling in de ontwerp-, bouw- en technieksector gericht op een toekomstbestendige gebouwde omgeving. TKI Bouw en Techniek is penvoerder van de samenwerking, borgt de koppeling met de landelijke en sectorale human capital agenda en zal de resultaten van het programma op zijn website publiceren. TNO is de inhoudelijk programmamanager, de regionale hubs coördineren de activiteiten binnen de regio’s en de Hogeschool van Amsterdam zal overkoepelend een cultuurevaluatie uitvoeren om het onderlinge leerproces te versterken. Het programma wordt ondersteund door een subsidie vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties.

Meer weten? Neem contact op met Huub Keizers via huub.keizers@tki-bouwentechniek.nl.

William van Niekerk, directeur van TKI Bouw en Techniek werd door Cobouw geïnterviewd over zijn visie op innovatie in de ontwerp-, bouw- en technieksector. “Innoveren gaat zelden langs de weg van de minste weerstand. Geitenpaadjes leiden niet tot de betekenisvolle, robuuste innovaties die nu nodig zijn.” William geeft aan dat we, geïnspireerd op andere branches zoals de baggerij of de offshore-wind, als topconsortium een klimaat gaan stimuleren van collectieve innovatie waarin georganiseerde herhaling mogelijk is. Partijen moeten anders gaan samenwerken. “Er is zoveel te doen, het zou zonde zijn als we elkaar in de weg gingen lopen bij de aanpak van de maatschappelijke uitdagingen.”

Lees hier het volledige interview.

Foto gemaakt door Suzanne van de Kerk. 

Het Transitieteam Circulaire Bouweconomie, Platform CB’23, City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen, TKI Bouw en Techniek, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Cirkelstad slaan de handen ineen. Op woensdag 25 januari houden zij in Utrecht een werkconferentie over circulariteit. Deze werkconferentie moet leiden tot één nationale werkagenda om circulair bouwen daadwerkelijk te versnellen, het moet de gezamenlijke opgave scherp krijgen.

Rutger Buch, initiatiefnemer van de werkconferentie: “Het is niet per se nieuw, want de verschillende platforms zijn natuurlijk al lang met allerlei initiatieven bezig. Nieuw is de afstemming van die initiatieven en dat we erop gaan sturen.” Want het blijft niet bij een eenmalige sessie, de partijen buigen zich ook over hun samenwerking. “Dat model laten we op de gezamenlijke bijeenkomst zien. Als we in elkaars verlengde kunnen werken, dan gaan we daadwerkelijk versnellen.”

Het gesprek over de samenwerking leverde meteen al een lijst op met andere organisaties die ze de volgende keer erbij willen hebben. Veel van deze organisaties zijn voor de werkconferentie uitgenodigd en praten dus al mee over de werkagenda. Rutger: “Ik hoop dat veel partijen hun stem laten horen zodat we ze aan de samenwerking kunnen verbinden. Dan gaan we massa creëren.”

Lees het hier volledige interview met Rutger.

In het Stadsblad is tevens een interview opgenomen met Vincent Gruis, voorzitter programma-adviesraad van ons innovatieprogramma Circulaire bouw en infrastructuur en voorzitter van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie.

TKI Bouw en Techniek wenst jou fijne feestdagen en een innovatief 2023!

Wij gaan in 2023 een innovatiesprong maken met onze sector. Spring je mee? Dat kan door mee te doen aan een van onze drie innovatieprogramma’s. Ook kun je werken aan innovaties in een consortium of publiek-private samenwerking. Wil je een nóg grotere rol spelen in TKI Bouw en Techniek? Word dan programmamanager!

Het consortium Industriële Modulair Prefab dat vanaf 2021 werkt aan innovaties op het gebied van Emissieloos Bouwen groeide in 2022 fors, van rond 50 naar ruim 80 bedrijven en kennisinstellingen. TNO is kennispartner in een aantal projecten en levert de regisseur die met alle partijen een programmatische en adaptieve manier van innoveren vormgeeft.

Dit leverde in 2022 de eerste concrete resultaten op zoals het modulair gebouwde National Pavillion dat op de Floriade veel aandacht heeft getrokken. Dit project heeft ook de Innovatie Award 2022 van Cobouw gewonnen. Een ander project uit het programma stond ook op de Floriade: ‘Exploded view beyond building’. Dit fieldlab voor opschaling van biobased bouwmaterialen heeft de shortlist van de Dezeen Awards 2022 gehaald. Een laatste voorbeeld is een systeemontwerp en de eerste serieproducten van een 2D-gevelelement waarmee NO_x en CO₂ emissies worden gereduceerd ten opzichte van bestaande gevelelementen. Een van de oplossingen wordt momenteel toegepast in het Fibonacci project dat gebouwd wordt in het Oostelijk Havengebied van Amsterdam.

Meer weten? Lees het laatste kwartaalverslag van Emissieloos bouwen.

Naar aanleiding van de feedback die we eerder dit jaar ontvingen van de Nationaal Groeifondscommissie wordt er hard gewerkt aan de update van ons NGF-voorstel Toekomstbestendige leefomgeving. We focussen hierbij sterk op twee onderwerpen: 1. Datagedreven beheer en onderhoud voor levensduurverlenging van infrastructuur en 2. Industriële prefab en biobased bouwen van gebouwen. Beide worden geïntegreerd in een ecosysteemaanpak waarbij de nadruk ligt op human capital en cultuur. Deze aanpak wordt sterk ingebed in flankerend beleid van de overheid zodat de impulsinvestering vanuit het Groeifonds tot een verhoging van de arbeidsproductiviteit van de sector, exportkansen en een blijvende verandering van het innovatielandschap van de ontwerp-, bouw en technieksector kan leiden. In maart/april 2023 verwachten we de reactie.

Reservering van € 100 miljoen biedt erkenning van belang innovatie-ecosysteem voor een toekomstbestendige leefomgeving

Het Kabinet heeft op 14 april jl. bekend gemaakt dat het Nationaal Groeifonds een reservering toekent van € 100 miljoen voor het voorstel ‘Toekomstbestendige Leefomgeving: Transitie naar Emissievrije, Circulaire en Klimaatbestendige Gebouwen en Infrastructuur’. Het voorstel is opgesteld door TKI Bouw en Techniek (voorheen BTIC) samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en 187 partners vanuit de ontwerp-, bouw- en technieksector. De commissie erkent het belang van innovatie in deze sector voor de Nederlandse economie, maar heeft positief kritische kanttekeningen gemaakt bij de opzet van het huidige voorstel. De indieners zullen een aangescherpt plan indienen om aanspraak te maken op het gereserveerde bedrag.

Van de 35 aanvragen in deze tweede ronde van het Nationaal Groeifonds zijn er 28 voorstellen toegekend met in totaal 5 miljard euro. Daarnaast wordt 1,3 miljard euro gereserveerd voor voorstellen waar extra onderbouwing en detaillering voor nodig is, waaronder 100 miljoen euro voor het TKI Bouw en Techniek-voorstel. Minister Micky Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat meldde tijdens de persconferentie dat het Kabinet het advies van de NGF-beoordelingscommissie in zijn geheel over heeft genomen: “Ieder voorstel draagt bij aan de toekomst van Nederland”.

De indieners van het voorstel hadden op volledige toekenning gehoopt, maar zijn blij met deze reservering. Het Kabinet erkent hiermee de noodzaak tot investering in een innovatie-ecosysteem voor de ontwerp-, bouw- en technieksector om de grote maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Het ministerie onderzoekt welke consequenties de feedback van de commissie heeft voor de uitvoering van het totale plan en voor de zes consortia die startklaar stonden. Ferdi Licher, directeur bouwen en energie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties: “Er is met 187 partners hard gewerkt aan dit voorstel. De komende maanden gaan wij de kracht van de samenwerking omzetten in een klinkend resultaat.”

Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland: “De werkwijze van open innovatie binnen consortia van TKI Bouw en Techniek heeft zichzelf de afgelopen jaren bewezen. De toekenning van een reservering uit het Nationaal Groeifonds geeft een aanmoediging om dit innovatie-ecosysteem voor de ontwerp-, bouw- en technieksector verder uit te bouwen.”

Lees hier de samenvatting van het ingediende voorstel.

Lees hier een toelichting op de startconsortia van het ingediende voorstel. 

Bekijk hieronder de videotoelichting op het ingestuurde voorstel.

Op 1 december 2022 start William van Niekerk als directeur van TKI Bouw en Techniek, het Topconsortium voor Kennis en Innovatie voor ontwerp-, bouw- en techniek dat op 1 juli dit jaar is opgericht als opvolger van het BTIC. William kijkt ernaar uit leiding te geven aan de organisatie die het samen met overheden, marktpartijen, kennisinstellingen en de publieke omgeving mogelijk maakt om te komen tot een CO₂-vrije en toekomstbestendige gebouwde omgeving in 2050. William: “De wereld verandert snel en tegelijkertijd is de wens en noodzaak om de gebouwde omgeving te verbeteren groot. Dat betekent dat we nieuwe ideeën moeten ontwikkelen die ons vooruit helpen. Met innovatie kun je systematisch doorbraken ontwikkelen waarmee we beter worden. Als dat lukt, kunnen we ons land duurzamer maken en de sector succesvoller laten zijn. Ik ben ervan overtuigd dat onze gezamenlijke aanpak daartoe leidt.”

Doekle Terpstra, voorzitter van het dagelijks bestuur van TKI Bouw en Techniek: “Als bestuur zijn wij bijzonder blij met de aanstelling van William als directeur. Hij brengt veel relevante werkervaring mee en heeft een duidelijke visie op innovatie. Het managementteam van TKI Bouw en Techniek heeft de afgelopen periode al veel bereikt, onder meer met de opzet van drie innovatieprogramma’s. Ik heb er alle vertrouwen in dat we met de komst van William innovatie in de ontwerp-, bouw- en technieksector nóg meer vaart kunnen geven.’’

Over William van Niekerk

William van Niekerk (52) is in Delft afgestudeerd in de Civiele Techniek. Ruim 25 jaar werkte hij bij verschillende bouwondernemingen, adviesbureaus en als opdrachtgever in diverse directiefuncties. Daarnaast was hij bestuurlijk actief bij onder ander KIVI, de Bouw Informatie Raad en Topsector Water en vervulde hij bestuurlijke rollen in de sector als voorzitter van Bewuste Bouwers en voorzitter van de Nederlandse Waterstof en Brandstofcel Associatie. De afgelopen jaren was William partner en adviseur van directies bij een consultancy op het gebied van transformaties en transacties. Momenteel is William toezichthouder bij verschillende organisaties op het gebied van vastgoed, circulariteit, energie en water. Sinds 2007 is William actief op het gebied van duurzaamheid. Zo heeft hij aan de basis gestaan van de CO₂-Prestatieladder en prijzen mogen ontvangen op het gebied van klimaatactie en verantwoord ketenbeheer.

William: “De ontwerp-, bouw- en technieksector gaat voor het eerst in Nederland op grote schaal langjarig samen innoveren om onze gebouwde omgeving duurzaam beter te maken. De grote uitdagingen op het gebied van woningtekorten, verouderende infrastructuur en nuttig en noodzakelijk hergebruik van grondstoffen worden opgepakt. Het is een unieke kans voor mij om hier vanuit de functie van directeur TKI Bouw en Techniek een bijdrage aan te leveren.”