Dit is het laatste artikel uit een serie van drie, waarin we de voortgang van de missie Levensduurverlenging bespreken. In de eerdere artikelen hebben we de voortgang van de missie en drie belangrijke inzichten over systeembelemmeringen besproken. Maar hoe gaan we hiermee verder?
Op dit moment zien we vanuit TKI Bouw en Techniek zes belangrijke oplossingsrichtingen voor het maken van een schaalsprong in productiviteit en emissiereductie:
- Artificiële intelligentie
- Digital Twins
- Voorspelbare bouwstromen
- Innovaties in contracten
- Industrialisatie en robotisering
- Innovaties in bouwconcepten en materialen
Artificiële intelligentie (AI)
AI is misschien niet nieuw, maar door recente ontwikkelingen in generatieve AI is het nu veel toegankelijker voor een breder publiek. AI biedt enorme kansen voor de levensduurverlenging van gebouwen en infrastructuur, mits dit verantwoord wordt gebruikt. Bijvoorbeeld door op grote schaal de status van bestaande objecten te analyseren of door te ondersteunen in de prioritering van verduurzaming, versterking of verbetering binnen een portfolio.
Via TKI Bouw en Techniek hebben we over de rol van AI voor levensduurverlenging de afgelopen maanden verschillende papers gepubliceerd en zijn we met de sector hierover in gesprek gegaan. Komende maanden werken we aan een programma om samen te werken aan de kansen, kennis en kader van AI voor levensduurverlenging.
Eén belangrijke randvoorwaarde voor AI (en tevens digital twins) is betrouwbare en veilige data. Het is daarom belangrijk dat we werken met open standaarden en data op een veilige manier kunnen delen. Dit wordt ondersteund door het Bestuursakkoord Digitalisering Gebouwde Omgeving , dat in oktober 2024 mede door TKI Bouw en Techniek is ondertekend. Deze afspraken zijn cruciaal voor de voortgang van de missie Levensduurverlenging.
Digital twins
Digital twins zijn digitale replica’s van fysieke situaties, die ons kunnen helpen bij het nemen van betere beslissingen over renovaties en ingrepen in bestaande gebouwen. De afgelopen jaren is de markt voor digital twins flink gegroeid. Het creëren van deze digitale kopieën gaat nu sneller, en ze worden steeds slimmer. Waar het eerst alleen ging om beschrijvingen en analyses, kunnen digital twins nu ook voorspellingen doen. Via programma’s als Toekomstbestendige Leefomgeving en Dutch Metropolitan Innovations wordt samengewerkt aan concrete oplossingen en de daarbij noodzakelijke voorwaarden. Ook samenwerkingsverbanden zoals Brains4Buildings en Fieldlab Camino werken aan de ontwikkeling van digital twins voor gebouwen en infrastructuur. Nederland neemt hierin een leidende rol, wat ook is gebleken uit internationale bijeenkomsten.
Voorspelbare bouwstromen
Vanuit de sector wordt steeds vaker gevraagd om meer voorspelbare bouwstromen. Dit maakt het mogelijk om bestaande productiecapaciteit beter te plannen en maken investeringen in schaalbare innovaties en productiemiddelen rendabel. Dit resulteert in lagere kosten, hogere snelheid en bevordert de groei van zowel kapitaal- als arbeidsproductiviteit. Programma’s zoals Verbouwstromen en Samenwerking beheerorganisaties Noord-Hollandse bruggen en viaducten (SSRV) werken hiervoor aan het slim clusteren van vraag en het ontwikkelen van de daarvoor benodigde sociale innovaties.
Innovaties in contracten
In het verlengde van voorspelbare bouwstromen zijn ook innovaties in contractvormen nodig. Aangezien een groot deel van de opgave publieke bouwwerken betreft, speelt de manier waarop we omgaan met aanbestedingen een belangrijke rol in het verhogen van de productiviteit. Bij veel versnippering en diversiteit kan dit echter ook vertraging veroorzaken. Daarvoor is het nodig om meer in te zetten op relatief onbekende contractvormen zoals innovatie partnerschappen of het benutten van ruimte in de regelgeving om met meerdere beheerders samen aan te besteden. De aangekondigde herziening van de Europese aanbestedingsregels biedt kansen om deze werkwijzen beter af te stemmen op de praktijk.
Industrialisatie en robotisering
Voor een echte schaalsprong zijn industrialisatie en robotisering onmisbaar. In combinatie met digitalisering en voorspelbare bouwstromen kunnen innovaties in productieprocessen de versnelling bevorderen en zorgen voor een efficiënter gebruik van de schaarse arbeidscapaciteit. Het programma ‘Innovatie en opschaling woningbouw’ en het innovatieprogramma onderwijshuisvesting (IPOHV) zetten hier sterk op in. Daarnaast is industrialisatie een van de doorsnijdende thema’s binnen het Nationaal Groeifonds programma Toekomstbestendig Leefomgeving . Deze processen leiden niet alleen tot efficiëntere productie, maar ook tot nieuwe businessmodellen en innovatieve samenwerkingsvormen in de keten.
Innovaties in bouwconcepten en materialen
Tot slot zijn er naast digitale, sociale en proces innovaties ook technische innovaties nodig in bouwconcepten en materialen. Dit varieert van versterkingstechnieken voor bruggen en verjongingscrème voor asfalt om de levensduur te verlengen, tot innovatieve gevelconcepten voor renovatie die een balans bieden tussen gezondheid, comfort en emissies.
Binnen het werkpakket levensduurverlenging van het infraconsortium van Toekomstbestendige leefomgeving worden bijvoorbeeld nieuwe ontwerpen en werkwijzen ontwikkeld en getest die het mogelijk maken om infrastructuur langer operationeel te houden.
Naast de behoefte aan nieuwe oplossingen die emissies verminderen, klimaatadaptief en circulair zijn, ligt er ook een grote uitdaging in het bieden van voldoende experimenteerruimte en het zorgen dat innovatieve oplossingen op grote schaal worden uitgerold en toegepast. In de programma’s die voortkomen uit de missie Levensduurverlenging is dit altijd een belangrijk aandachtspunt, om te voorkomen dat we na de eerste pilot stilvallen.
Samen aan de slag!
In de innovatieprogramma’s die voortkomen uit deze missie werken we aan de bovenstaande zes oplossingsrichtingen. We krijgen steeds beter inzicht in hoe we de benodigde schaalsprong kunnen maken. Heb jij ideeën of wil je bijdragen aan een van deze richtingen? Of mis je wellicht een belangrijke oplossingsrichting? Neem dan contact op met Anouk (anouk@tkibt.nl) of Bart (bart@tkibt.nl).
Andere berichten
