Dit is het tweede artikel uit een serie van drie, waarin we de belangrijkste lessen en vooruitgangen delen van de missie Levensduurverlenging. In dit deel duiken we dieper in drie belangrijke belemmeringen: huidige werkwijze in de sector, het ontbreken van een passende sectorinrichting voor levensduurverlenging en het feit dat missiegedreven innoveren nog relatief nieuw is.
Het eerste artikel in deze drieluik nog niet gelezen? Lees deze hier!
Huidige werkwijze leidt tot onvoldoende schaalbare innovaties
In ons vorige artikel benadrukten we de urgentie van de opgave en de noodzaak om te versnellen. We moeten een schaalsprong maken van factor drie om de ambitieuze doelen voor een toegankelijke, gezonde en duurzame gebouwde omgeving in 2030 en 2050 te behalen. Maar de productiviteit blijft achter en het uitstromen van ervaren medewerkers vertraagt ons proces. Dit is niet alleen een uitdaging, maar ook een kans om het anders aan te pakken.
De bouwsector werkt traditioneel projectmatig, wat betekent dat innovaties vaak lokaal blijven en geen brede impact hebben. Dit zorgt ervoor dat we geen schaalvoordelen behalen en niet de levensduurverlenging realiseren die we zo hard nodig hebben. Als we niet versnellen, dreigen we vast te lopen! We moeten nu actie ondernemen: bruggen kunnen onbruikbaar worden, woningen onveilig door funderingsschade, en we zullen niet bijdragen aan de benodigde emissiereducties om klimaatverandering tegen te gaan.
Daarom moeten we samen de handen ineenslaan: overheid, markt, kennisinstellingen en de hele sector. Laten we inzetten op schaalbare digitale technologieën zoals digital twins en artificiële intelligentie. Laten we werken aan meer uniforme en voorspelbare bouwstromen. Dit maakt namelijk investeringen in en toepassen van industriële werkwijzen en oplossingen op grotere schaal mogelijk.
Levensduurverlenging: een nieuwe benadering
Levensduurverlenging is een relatief nieuwe benadering, maar noodzakelijk om de schaarste aan grondstoffen, emissiereductie en het aflopen van de technische levensduur van veel gebouwen en infrastructuur aan te pakken. De sector is traditioneel gericht op nieuwbouw en onderhoud, wat zichtbaar is in de expertise van de professionals en de manier waarop organisaties zijn ingericht. Echter, voor levensduurverlenging zijn andere kennis, kunde, systemen en processen nodig.
Het ingrijpen in bestaande gebouwen en infrastructuur is daarbij ook nog eens context specifiek, omdat de historie van elk object invloed heeft op de aanpak en oplossingen. Bovendien moeten gebouwen tijdens renovaties zo goed mogelijk beschikbaar blijven voor bewoners en gebruikers.
Levensduurverlenging als nieuwe benadering vraagt dan ook om diverse technische, proces en sociale innovaties. Deze innovaties dienen belemmeringen voor levensduurverlenging weg te nemen. In onze missie hebben we deze ingedeeld in vier innovatie lenzen: (1) Inzicht en vooruitzicht, (2) Maatregelen en technieken, (3) Programmatische aanpak, (4) Kennis ontsluiten en opschalen.
Missiegedreven innoveren moeten we nog leren
Binnen de bestaande bouw komen verschillende vraagstukken samen, zoals verduurzaming, klimaatverandering, funderingsschade en veranderende eisen van gebruikers. De gebouwde omgeving is bovendien een systeem dat andere sectoren, zoals zorg, industrie en logistiek, mogelijk maakt.
Toch blijft het onduidelijk wat er precies nodig is om deze uitdagingen aan te pakken en hoe dat het beste kan worden gerealiseerd. Alleen door te experimenteren en te leren van praktijkervaringen kunnen we ontdekken welke interventies echt impact maken.
Levensduurverlenging is een complexe maatschappelijke en economische uitdaging die naadloos aansluit bij de missiegedreven innovatiemethodiek. Deze aanpak plaatst een complexe maatschappelijke opgave centraal en stimuleert overheden, marktpartijen, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties om intensief samen te werken, continu te leren en zich aan te passen.
Binnen de missie levensduurverlenging fungeert TKI Bouw en Techniek als een neutraal platform dat deze innovatieaanpak faciliteert en helpt om belemmeringen te doorbreken.
Missiegedreven innoveren is nog relatief nieuw voor de ontwerp-, bouw- en technieksector. We zijn gewend te innoveren binnen het kader van specifieke projecten en opdrachtgevers. Missiegedreven innoveren werkt echter met andere spelregels, gericht op gelijkwaardigheid en samenwerking voor een gemeenschappelijk doel.
Deze werkwijze is ook nieuw voor veel betrokkenen, zoals ministeries, beheerders en marktpartijen. Het vraagt tijd en energie om van een missie naar concrete programma’s te komen waarin consortia samenwerken aan specifieke deelopgaven. Het ontwikkelen van financieringsinstrumenten zoals passende subsidies en het werken in consortia vraagt om flexibele spelregels die enerzijds passen bij de werkwijze van missiegedreven innoveren, anderzijds aansluiten bij de werkwijze in de sector.
Toch, door volharding en samenwerking met belangrijke partners binnen en buiten de sector, maken we stappen vooruit. Het vertrouwen in de missiegedreven aanpak groeit, en daarmee komen we dichter bij het realiseren van de innovaties die nodig zijn voor de levensduurverlenging van de gebouwde omgeving. Ook krijgen we steeds meer zicht op potentiële oplossingsrichtingen voor de opgave, dit bespreken we in het laatste artikel van deze reeks.
Wil je meer weten over de missie of de programma’s, neem dan contact op met Bart Brink (bart@tkibt.nl) en/of Anouk Bolsenbroek (anouk@tkibt.nl).
Andere berichten
