M1- (Circulaire) biobased materialen
De vraag naar circulaire, biobased grondstoffen voor de bouw neemt sterk toe. Om voldoende aanbod te houden, vormt hout uit reststromen een interessante bron. Maar hoe organiseer je dat met alle partijen binnen de keten?
Het aanbod van hout kan de vraag niet structureel bijhouden. Daardoor dreigt de ambitie om meer houtbouw en biobased materialen toe te passen in gevaar te komen. Door de prijsstijgingen van hout worden alternatieve bronnen dan ook steeds interessanter. Philip Kuipers is medeoprichter van Hedgehog Company, een advies- en projectbureau op het gebied van duurzaamheid. ‘Momenteel wordt er ontzettend veel hout verbrand in biomassacentrales. Dat bespaart weliswaar gas, maar het is een stuk duurzamer om dat hout op een hoogwaardige manier te hergebruiken. Zo blijft de CO2 opgeslagen in het hout.’
Hoogwaardig en grootschalig
Binnen dit deelproject hebben partijen uit de hele keten onderzocht hoe hout uit verschillende bronnen, van verschillende formaten, op een rendabele manier kan worden opgewerkt tot halffabricaten voor de bouw. Daarbij zit de uitdaging vooral in het efficiënt organiseren van de supply chain, het opschalen en het economisch rendabel maken van hergebruikt hout. ‘Recycling van hout is vaker onderzocht in kleine pilotprojecten, maar nooit eerder op systeemniveau’, vertelt Noa te Duits, onderzoeker duurzame bouwconcepten bij TNO, dat penvoerder is in dit project. ‘Belangrijk omdat we deze reststromen grootschalig willen toepassen in een geïndustrialiseerd proces, voor hoogwaardige toepassingen. Denk daarbij aan de opwerking tot kozijnen.’
Van inname tot halffabricaat
Dat proces begint met het scheiden van hout bij de bron. Te Duits: ‘We hebben bij milieustraten en sloopbedrijven onderzocht wat er binnenkomt en wat de interessante reststromen zijn voor hergebruik. Vervolgens hebben we inname- en scheidingsprotocollen opgesteld en in kaart gebracht wat het jaarlijkse potentieel is voor deze categorieën hout.’
Een belangrijke vervolgstap is het selecteren en scannen van het hout. Te Duits: ‘Zit er metaal in, zijn er aangetaste stukken, wat is het vochtgehalte? We hebben verschillende scanners en detectietechnieken onderzocht en opwerkingsmethoden bekeken.’ De enorme diversiteit aan hout is de grootste uitdaging om hergebruik rendabel te krijgen. Kuipers: ‘Als je nu bij een biomassacentrale kijkt, zie je een berg hout van 50 meter hoog. Hoe krijg je daar nou de waardevolle spullen uit? Je moet dus eerst inventariseren waar de markt behoefte aan heeft. Een kuub kozijnhout is veel waardevoller dan balkhout. Dus welke stappen zijn er nodig om het gewenste halffabricaat te krijgen?’
Gewoon doen
Kuipers: ‘Het mooie van het project is dat we de hele keten aan tafel hebben gekregen. Dan zie je gelijk ook hoe complex zo’n keten is. Met dit project hebben we geprobeerd om iedereen in één keer mee te krijgen. Technisch is recycling geen “rocket science”.’ Te Duits vult aan: ‘De resultaten, zoals de folly die we gemaakt hebben van CLT van pallethout, zijn erg inspirerend. We hebben hiervoor veel belangstelling en aandacht gehad en dat geeft vertrouwen voor de toekomst!’ Wat is de volgende stap, wat hen betreft?
Kuipers: ‘Wat mij betreft moeten we gewoon gaan doen. Die sorteer- en scanstraat moet er komen.’ Te Duits is het met hem eens: ‘Er is al een start gemaakt, maar dit gaat echt om een systeemontwerp. Het zou tof zijn als dit kan worden gebruikt om de benodigde stappen in de lijn, inclusief de machines, daadwerkelijk te gaan organiseren. Neem bijvoorbeeld het verwerken van pallets tot CLT-hout. Alleen met intensieve samenwerking en gezamenlijke verantwoordelijkheden bereik je succes.’
Kuipers besluit: ‘Zo’n integrale ketensamenwerking in dit project is echt uniek, en het toont aan dat er genoeg wil is om het te doen.’‘Bij een biomassacentrale zie je een berg hout van 50 meter hoog. Hoe krijg je daar nou de waardevolle spullen uit?’
Partners
• Boerboom Hout
• Hedgehog Company
• Hekospanten
• Helwig Timmerfabriek
• Hogeschool van Amsterdam (HvA)
• Hooijer Renkum
• HVC
• A. van Liempd Sloopbedrijven
• New Horizon Urban Mining
• Houtkern Bouwsystemen
• Renewi Nederland
• Staatsbosbeheer (SBB)
• TNO
• WEBO Kozijnen en HSB elementen
• Woodjoint
Resultaten
Voor het scheiden aan de bron bij milieustraten en sloopbedrijven zijn inname- en scheidingsprotocollen opgesteld. Onderzoek naar bestaande detectietechnieken voor metaal en andere vervuiling moet resulteren in de bouw van een prototype voor een machine en verwerkingsstraat om resthout op te werken naar halffabricaten. Dankzij onderzoek weten we veel beter wat het potentieel voor afvalhout in Nederland is.
