Auteur: connie@lumael.nl

Vincent Gruis, Hoogleraar Housing Management op de TU Delft, is voorzitter van de Programma-adviesraad van Circulaire bouw en infrastructuur. Dit Meerjarige Missiegedreven Innovatieprogramma (MMIP) geeft de komende jaren richting aan nieuwe regelingen om kennisontwikkeling en innovatie in de bouwkolom tot stand te brengen. Het uiteindelijke doel is bij te dragen aan de broodnodige transitie naar een circulaire bouweconomie.

De Programma-adviesraad geeft, zoals de naam al zegt, advies over de inhoud van het programma. Het afgelopen jaar heeft de raad zich gericht op het vormgeven van de eerste versie. Met deze versie kan nu een start worden gemaakt met het opzetten van specifieke regelingen en subsidies. De raad zal de komende jaren adviseren over periodieke actualisatie van het programma. Vincent heeft samen met de secretaris, Huub Keizers, de taak om te zorgen dat de adviezen van de raad ook in de tekst van het programma tot uitdrukking komen.

Vincent: “Ik ben er bijzonder trots op dat er met het programma een integrale visie is neergelegd op de kennis- en innovatieagenda voor circulariteit in de bouw. Ook vanuit mijn andere rol als voorzitter van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie draag ik dit een warm hart toe. We weten inmiddels wel ongeveer wat we willen bereiken met een circulaire bouweconomie, maar om dit ook daadwerkelijk te kúnnen bereiken, hebben we nog veel nieuwe kennis, competenties, concepten, technieken, processen, materialen en samenwerkingsvormen nodig. Ik hoop dan ook dat dit programma er aan bij gaat dragen dat (nog) meer partijen er daadwerkelijk mee aan de slag gaan én dat de circulaire economie ook de innovatiegelden toegewezen krijgt die het verdient.”

Vincents oproep aan partijen is om nu al actief kennis- en innovatieketens te vormen om met de thema’s uit het programma aan de slag te gaan. “Bereid je als bedrijven, kennisinstellingen, publieke organisaties voor op de innovatieregelingen die er in toenemende mate zullen komen, zodat je straks gelijk kunt inschrijven en jezelf en de bouweconomie duurzamer kan maken.”

Meer weten over het programma Circulaire bouw en infrastructuur? Neem contact op met programmamanager Liselore Havermans via liselore@tkibt.nl.

Op woensdag 6 april kwamen de partners van het TKI Bouw en Techniek programma ‘Regionaal Bouwen aan Human Capital’ bij elkaar voor de tweede inspiratiesessie.

Host van de dag was innovatiehub Bouwlab R&Do, de trekker van Haarlem en omstreken. De aftrap werd verzorgd door Wilfried Hoffman die de aanwezigen in groepjes een spel liet spelen dat alleen gewonnen kon worden door samenwerking. Dit stemt overeen met de doelstelling van het programma: door het verbinden van werken, leren en innoveren de ontwikkeling van skills en innovatieadoptie stimuleren.

Ook lichtte Wilfried toe hoe Bouwlab R&Do in opeenvolgende denkstappen de dialoog aangaat met partners in de regio over wat er nodig is voor de aanwending van fundamentele innovaties. Wat vergt dit van de skills van werkenden en de samenwerking in de keten? Immers: ‘A fool with a tool is still a fool’. De keuze voor meest veelbelovende innovaties maakt Bouwlab R&Do samen met regionale stakeholders door middel van hun kaartspel wat de aanwezigen ook uitgeprobeerd hebben.

Hierop volgde een rondleiding. De aanwezigen konden o.a. een modulair, biobased en digitaal geproduceerd opvanggebouw bezichtigen, in levende lijve aanschouwen hoe een 3D-printer bouwonderdelen als bijvoorbeeld taludtrappen en een ondergrondse infrastructuur printte en het circulair gebouwde living lab van Bouwlab R&Do bekijken. In dit living lab wordt samen met partners geëxperimenteerd met nieuwe duurzame en innovatieve oplossingen voor de bouw.

Al met al een geslaagde dag, met als belangrijkste uitkomst dat er weer nieuwe invalshoeken voor samenwerking zijn ontstaan tussen de partners.

Ga hier naar meer informatie over het programma Regionaal Bouwen aan Human Capital.

Parallel aan het staatsbezoek van Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Hare Majesteit Koningin Máxima aan België van 20 tot en met 22 juni 2023 vindt de missie klimaattechnologie plaats rond groene waterstof, bouw, mobiliteit en landbouw. Het doel van deze missie is om de samenwerking en kennisuitwisseling tussen België en Nederland te verstevigen met het oog op een duurzame toekomst.

De missie staat onder leiding van minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, Liesje Schreinemacher. Ingrid Thijssen, voorzitter van werkgeversorganisatie VNO-NCW, is zakelijk missieleider. TKI Bouw en Techniek is partner van het maatwerkprogramma klimaatneutrale bouw met directeur William van Niekerk als trackleader.

De Belgische overheid heeft hoge doelen voor verduurzaming van de gebouwde omgeving en investeert fors in renovatie en nieuwbouw van klimaatneutrale gebouwen. Belgische kennisinstellingen en publieke organisaties, zoals Vito, Vlaanderen Circulair en Embuild, zijn met hun expertise en netwerk misschien belangrijke partners voor de Nederlandse bouwbedrijven. Tijdens de handelsmissie wordt kennis uitgewisseld over de transitie naar fossielvrije bouwmaterialen en bouwplaatsen, de rol van digitalisering bij verduurzaming van de bouw en over de grensoverschrijdende voorwaarden om sneller een klimaatneutrale sector te hebben.

Ben jij actief in klimaatneutrale bouw en heb je interesse in de groeiende markt voor klimaattechnologie in België? Neem dan van 20 tot en met 22 juni 2023 samen met TKI Bouw en Techniek deel aan de economische missie klimaattechnologie naar België. De voertaal tijdens het evenement is Nederlands.

Lees hier meer over deelnamemogelijkheden.

Lees hier meer over het maatwerkprogramma klimaatneutrale bouw waar TKI Bouw en Techniek bij betrokken is.

Het Nationaal Groeifonds kent 100 miljoen toe aan het programma Toekomstbestendige Leefomgeving. Van dit bedrag is 40 miljoen voorwaardelijk, afhankelijk van de resultaten van het programma. De inzet is de (door)ontwikkeling van belangrijke industriële nieuwbouw- en renovatieoplossingen, zoals de toepassing van nieuwe biobased en circulaire bouwmaterialen. Andere speerpunten van het programma zijn het slimmer onderhouden, renoveren en toekomstbestendig maken van bruggen en andere civiele infrastructuur. Dit met nieuwe datatechnologie zoals sensoring en digital twins.

William van Niekerk, directeur TKI Bouw en Techniek, is trots op de toekenning van € 100,- miljoen aan ons programma. “Met meer dan 130 partners en in nauwe samenwerking met de ministeries van BZK en IenW kunnen we aan de slag om maatschappelijke uitdagingen in de fysieke leefomgeving aan te pakken. De investering is een grote impuls tot versnelling, opschaling en een gewenste cultuuromslag. Het gaat leiden tot duurzaam verdienvermogen en modernisering van de ontwerp-, bouw- en technieksector.” Het programma zet zich in voor emissievrije, circulaire en klimaatbestendige gebouwen en infrastructuur wat volledig past bij de missie van TKI Bouw en Techniek.

Inhoud programma
Het consortium heeft drie samenhangende programma’s opgezet over gebouwen, infrastructuur en ecosysteemontwikkeling. Het deelprogramma gebouwen ontwikkelt nieuwe biobased en circulaire bouwmaterialen en ondersteunt de standaardisatie tot industriële (ver)bouwproducten. Dit moet de woningbouwproductie versnellen en ervoor zorgen dat huizen sneller van het aardgas af kunnen. Het deelprogramma infra richt zich onder andere op datagedreven beheer en onderhoud, waarbij innovaties in living labs in de praktijk worden getest. Met de digitale innovaties in de infrastructuur kan onverwachte uitval van bruggen worden voorkomen, zoals gebeurde bij de Mandelabrug in Zoetermeer. Het slimmere beheer en onderhoud moet ook leiden tot minder files.

Uitvoering door consortium
Via publieke opdrachtgevers beoogt het programma met de oplossingen voor gebouwen en infra versnelde marktimpact te realiseren. Dit betekent dat Rijksopdrachtgevers, gemeenten, provincies en woningbouwcorporaties binnen een paar jaar innovaties testen en die gereed maken om op grotere schaal in hun aanbestedingen toe te passen. Binnen de aanvraag zijn alle lagen van de bouwketen verenigd, van ontwerper tot uitvoerder. Vanuit het Rijk werken de ministeries van BZK en IenW mee, die samen verantwoordelijk zijn voor het beleid voor de ontwerp-, bouw- en technieksector. Ook het ministerie van LNV is betrokken. De dagelijkse uitvoering staat onder regie van TKI Bouw en Techniek die dit samenwerkingsverband van in totaal 130 partners uit de ontwerp-, bouw- en technieksector tot stand heeft gebracht.

Het Nationaal Groeifonds (NGF) is een initiatief van de ministeries van Economische Zaken en Klimaat en Financiën. Het fonds is bedoeld om publieke investeringen te doen die bijdragen aan het duurzaam verdienvermogen van Nederland.

Lees hier de samenvatting van het ingediende voorstel.

Lees hier meer over het programma via het tabje ‘Toekomstbestendige Leefomgeving’.

Op 8 februari organiseerde het ministerie van BZK samen met het programma Verbouwstromen, Aedes en Techniek Nederland een rondetafelgesprek. Hugo de Jonge, minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, ging met bestuurders van woningcorporaties en installatiebedrijven in gesprek over de vraag: ‘Warmtepompen en woningcorporaties: missen we kansen om te versnellen met de uitrol?’ Op deze vraag werd door de aanwezigen bevestigend geantwoord. Er zijn nog veel kansen om de uitrol van (hybride) warmtepompen te versnellen, zeker als we tijdens de uitvoering blijven doorontwikkelen en als we bereid zijn onderling anders samen te werken gericht op de enorme opgave in de bestaande bouw.

Lees hier het verslag van de bijeenkomst en ga naar www.verbouwstromen.nu voor meer informatie over het programma.

Op 16 februari 2023 vond de eerste inspiratiesessie plaats van het TKI Bouw en Techniek programma ‘Regionaal bouwen aan human capital’. Vier regionale samenwerkingsverbanden werken aan de integratie van werken, leren en innoveren in de bouw en installatietechniek op basis van het door TNO ontwikkelde Sharebouw & techniek-concept. Doel van het programma is om skillsontwikkeling van huidige en toekomstige vakmensen en innovatieadoptie in de praktijk te versnellen, een belangrijke randvoorwaarde voor de realisatie van een duurzame, toekomstbestendige leefomgeving.

De partners van het programma waren uitgenodigd om een kijkje te nemen bij de BouwAcademie Amsterdam waar Sharebouw&Techniek al wordt toegepast. Vincent Zijlstra van de BouwAcademie en Goedele Geuskens van TNO lichtten bevlogen hun aanpak toe voor het opbouwen van de learning community met mooie voorbeelden, geleerde lessen en succes- en faalfactoren. Michel van Erkelens van Bouwmensen Amsterdam en een architect gaven de partners vervolgens een rondleiding door het pand en lichtten de verbouwplannen toe.

We kijken terug op een geslaagde sessie, waarin live ontmoeting, onderlinge uitwisseling en inspiratie centraal stonden.

Lees onder het tabje ‘Regionaal bouwen een human capital’ meer over het programma.

De werkconferentie circulaire bouweconomie van 25 januari ’23 was een mooie eerste samenwerking met het Transitieteam Circulaire Bouweconomie, Platform CB’23, Cirkelstad en de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen om circulair bouwen te verankeren in de sector. Met ruim 120 experts op het gebied van circulair bouwen hebben we de status quo van het ‘basiskamp’ besproken en de benodigde acties om ‘samen te klimmen’.

MT-lid Huub Keizers: “Het enthousiasme waar men mee aan de slag is gegaan, was onwijs gaaf om te zien. Het is een uitdaging om de mensen die minder enthousiast zijn straks óók mee te nemen.” Wat Huub in de werkgroepen veel is tegengekomen, is vooral de complexiteit van het thema. “Aan de ene kant hebben we mooie rekenmethodieken. Laten we ervoor zorgen dat we het enerzijds begrijpelijk houden en anderzijds de complexiteit wel voldoende blijven meenemen.” Van belang vindt Huub ook het betrekken van het onderwijs bij de transitie en als het aan hem ligt richten we de blik ook op buiten onze landsgrenzen.

Lees hier het volledige verslag van de bijeenkomst.

De resultaten die deze eerste werkconferentie heeft opgeleverd, krijgen een plek in een werkagenda. In maart ’23 zitten we met de samenwerkende partners om tafel om de opbrengst van de werksessies nader te bekijken. Op basis hiervan stemmen wij af wie wat concreet oppakt. Wij gebruiken deze agenda om gezamenlijk regie te kunnen voeren op het verankerd krijgen van circulair bouwen in de sector. De bedoeling is om een jaarlijkse herijking te doen.

Samenwerkingsmodel

Om de samenwerking tussen de organisaties structuur te geven, hebben de platforms een samenwerkingsmodel opgesteld. Per organisatie is gekeken wie op welk specifiek onderwerp de trekker is. Zo kunnen partijen die met circulair bouwen aan de slag zijn of willen, zien voor welk onderwerp ze in eerste instantie bij welke organisatie moeten zijn.

In het model is het Transitieteam Circulaire bouweconomie trekker voor nationaal beleid, de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen voor opschaling, Platform CB’23 voor harmonisatie, TKI Bouw en Techniek voor innovatie- en kennisontwikkeling en Cirkelstad is de trekker voor leren en kennisdeling. Het onderwerp marktontwikkeling kan nog een trekker gebruiken. Heb je interesse om je bij deze samenwerking aan te sluiten? Mail naar Huub Keizers: huub.keizers@tki-bouwentechniek.nl.